Bu yazıda darbe girişiminden sonra ekonomide neler olduğunu özetleyeceğiz. 2016’nın üçüncü çeyreğinden sonra, Türkiye ekonomisini yeniden sağlamlaştırmak zorunda kalınmıştı. Bu çabaları en iyi özetleyen de Bahçeşehir Üniversitesi’nden meslektaşım Dr. Ozan Bakış ve arkadaşlarının her çeyrekte çıkardığı özet analizlerdir.
Şubat 2017’de, yani ilk çeyrekte, ilk çeyrek büyümesinin yüzde 5 veya biraz daha az olması mümkün görülüyordu. Ama zaman içinde sadece tüketim canlanmadı, yatırım da 2017 ilk çeyreğinde büyük artış sergilemeye başladı.
2017 yılı ilk çeyreğinde, döviz kurlarının TL karşısında değer kazanması sonucu, pahalaşan tüketim ithalatı da önemli oranda azalmaya başladı. Ama bir yandan da yüksek ihracat başladı ve yatırımlar da artmaya başladı.
2017’nin ikinci çeyreğinde ise tüketim, ilk çeyrekten farklı olarak dayanıklı tüketim malları şeklinde artmaya başladı. Bu arada kredilerin de yüzde 33.7 gibi çok yüksek oranda artması, yatırımları da teşvik ediyordu. 2017 yılı ikinci çeyreğinde altın dışı reel ihracat yüzde 12 civarında artarken toplam reel ihracatın ise yüzde 7.1 arttığı görüldü. Krediler de yatırımları sırtlamaya başlamıştı.
2017’de üçüncü çeyreğe gelinince de yatırımları krediler dışında bir de ithalat desteklemeye başladı. Ancak üçüncü çeyrekte yatırım yüksek olurken, ihracat biraz hız kesti.
2017’de ilk iki çeyrekten sonra GSYİH büyümesinde en büyük katkılar yatırım ve dış ticaretten gelmeye başlamıştı. Ama üçüncü çeyrekte tüketimde ithalat patlaması gündeme geldi. Fakat sonunda, net dış ticaret nerede ise sıfırlandı ve de onun yerini net özel tüketim aldı. Ancak 2017 dördüncü çeyreğinde ise bazı faktörler artarken, bazıları azalıyor ama artışlar, azalmadan daha az olacak gibi duruyordu. Ama esas sürpriz üçüncü çeyrek ve dördüncü çeyrek büyümeleri olacak gibiydi.
Üçüncü çeyrek yüzde 11.1 hızla büyürken (rekor büyüme), büyüme çeyreklik bazda yüzde 1.5 ve de yıllık bazda yüzde 6.7 olacak gibi görülüyordu. Üçüncü çeyreğin yüzde 11.2 büyümesi, bir evvelki yılın darbe nedeniyle üçüncü çeyrekte yüzde eksi 0.8 daralma yaşaması nedeni sonucu. Ama dördüncü çeyrekte yüzde 6.7 büyüme oldukça büyük bir büyüme oranı.
Bundan sonra yapılacak analizler de, büyüme hızı artıyor mu yoksa azalıyor mu konusunda olacak. Yani Bahçeşehir Üniversitesi uzmanları Ozan Bakış ve de Mine Durmaz’ın işleri bitmedi, yapacak çok analiz var.
(AKŞAM)