Stephen Roach şöhretli bir Amerikan iktisatçısı olup halen de Yale Üniversitesi’nde hocadır. Roach 8 Mart’ta Financial Times Gazetesi’nde ‘Trump Dış Ticaret Açığı Sorunundan Gerilim Yaşıyor!’ başlıklı bir yazıyla Trump hükümetini yanlış yolda olmaya karşı ikaz etmiş. Özetle ne diyor?
Trump, ülkenin daha önce yapılan kötü anlaşmalar nedeniyle, dış ticaret açığı sorunun kurbanı olduğunu düşünüyor. Trump bu konuda Beyaz Sarayın baş iktisatçısı Peter Navarro tarafından da yönlendiriliyor. Ama Stephen Roach, Navarro’nun ve Trump’ın yanlış yöne gitmelerinin bir krize bile neden olabileceklerini düşünüyor.
Roach’a göre ABD tam 101 ülkeye karşı dış ticaret açığı vermekte. Trump ise sorunun bir iki ülkeden kaynaklandığını düşünüyor ve onlara karşı tehtid yapıyor. Roach ise TRump ve Navarro’un ülkenin esas sorununun tasarruf zafiyeti olduğunu anlamadıklarını söylüyor. 2016 yılının üçüncü çeyreğinde en son tasarruf verisinin ulusal gelirin yüzde 3 kadarı olduğunu, halbuki 2000 yılına kadar olan son otuz yılda (1970-2000 arası) tasarruf oranının yüzde 6.3 kadar olduğunu söylüyor.
Tasarrufu olmayan ama büyümek isteyen ABD’ise, Çin, Almanya ve Japonya gibi büyük tasarruf fazlaları olan ülkelerden, tasarruf ithal ediyor. Ama bunu yapabilmesi, için dev boyutta ödemeler dengesi açıkları vermesi gerekiyor. 2000’den bugüne ABD’nin kümülatif ödemeler dengesi açığı 8.2 trilyon dolar olmuş.
ABD’nin açığının başka ülkelerden karşılanması gerekir ve de bu ülkelerin maliyetleri Çin’in fiyatlarının maliyetinden çok daha fazlasına gelir. Bu da ABD’de perakendede ve de tüketicilerden aşırı vergi almayı gerektirir.
Yani ABD’de çözüm getirecek tek şey ülkenin hızla ve bolca tasarrufa başlamasıdır. Savunma artışı, ABD’nin yabancı ülkelerden sermayeye dayanarak ithalat yapmasını önleyebilir. Ama ABD vatandaşları uzun süre kendi olanakları içinde yaşamaya mecbur kalır. Tabii kamu harcamaları toparlanmadan ve de özel tasarruflar da artmadan çözüm gelmez.
Trump korumacılığa inanan tezler ortaya atıyor. Halka da dürüst bir açıklama yapmamış oluyor. ABD başkalarının tasarruflarını ödünç alıp kullanıyor ve de tüketicilerini de kendi olanaklarının üstünde yaşatıyordu.
ABD’nin sorunu multilateral yani çok yönlü bir sorun! ABD’nin çok sayıda ülke ile açığı var ama halka bilateral yani sınırlı sayıda ülke ile sorun olduğu imajı satılıyor. ABD çok geç kalmadan bu durumdan çıkmalı ve dramatik şekilde savunmaya başlamalı!
(AKŞAM)
