Şubatta yüzde 10,1’le uzun süre sonra ilk defa çift haneli rakamlara yükselen enflasyon mart ayında 1.2 puanlık artışla yüzde 11,3’e ulaştı. Tüketici fiyatlarında enflasyon en son beş sene önce, 2011’in sonunda çift haneli rakamlara yükselmiş, beş ay çift haneli bölgede dalgalandıktan sonra yüzde 11,1’den geri dönmüştü. Bu kez enflasyonun daha uzun süre çift basamaklı seviyelerde kalması bekleniyor.
Mart ayında ortalama tüketici fiyatları yüzde 1 oranında artarak piyasanın enflasyon beklentilerini aştı. Geçen yılın mart ayında aylık enflasyon yüzde sıfır olmuştu. Ancak gerek TL’nin değer kaybı gerekse üretici fiyatlarındaki yüksek enflasyon nedeniyle bu yıl piyasa beklentileri yüzde 0.6 civarında artış yönündeydi.
Tüketici fiyat endeksinin detaylarına baktığımızda aylık olarak en fazla artışın giyim ve ayakkabı (yüzde 2), gıda ve alkolsüz içecek (yüzde 1,9), sağlık (yüzde 1,9) ve eğlence ve kültür (yüzde 1,6) harcama gruplarında gerçekleştiğini görüyoruz. Bu nedenle, harcama gruplarının yıllık enflasyona yaptığı katkıya bakmamız gerekiyor. Yıllık enflasyona katkıları harcama grubunun ağırlığı ve fiyat artış oranını çarparak buluyoruz. Aşağıdaki tablo ana harcama gruplarının yıllık enflasyona katkılarını özetliyor:
Yıllık enflasyonda görülen 1,2 puanlık artışın 0,8 puanı gıda sektöründeki fiyat artışlarından kaynaklanmış. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon geçen kasımda yüzde 3,6’ya kadar düştükten sonra hızla yükselerek martta yüzde 12,5’e ulaştı. Gıda fiyatlarına baktığımızda hızlı fiyat artışlarının büyük oranda işlenmemiş gıda (yıllık artış yüzde 18,3) ve taze meyve ve sebze fiyatlarından (yıllık artış yüzde 29) kaynaklandığını görüyoruz. Bu artış oranları enflasyonda yüzde 5 hedefini bırakın, tek basamaklı seviyelere geri dönüş de oldukça zor gözüküyor.. Son dönemdeki trend göz önüne alındığında nisan ve mayıs aylarında enflasyonun artmaya devam etmesini bekliyoruz. Öncelikle sadece son dört ayda tüketici fiyatları kümülatif olarak yüzde 6,1 arttığına dikkat çekmemiz gerekiyor. Üretici fiyatlarında yıllık enflasyon yüzde 16,1’e, çekirdek enflasyonda ise yüzde 9,5’e yükseldi.
Ayrıca küresel olarak da hem gıda fiyatları hem de enerji fiyatları yüksek hızla artmakta. IMF tarafından derlenen küresel fiyat endeksine göre gıda fiyatlarında yıllık artış oranı yüzde 11’e yükseldi. Bu oran bir yıl önce, yani geçen yılın mart ayında negatifti. Benzer şekilde geçen yılın Mart ayında yıllık bazda yüzde 30 oranında düşen petrol ve enerji fiyatları da bu yıl yıllık bazda yüzde 66 oranında artıyor. Dolayısıyla, küresel fiyatlar da bizim tüketici enflasyonun yükselmesine katkıda bulunuyor. Enflasyonda bu olumsuz beklentilerin nedenlerini sıralayacak olursak, öncelikle sadece son dört ayda tüketici fiyatları kümülatif olarak yüzde 6,1 arttığına dikkat çekmemiz gerekiyor. Üretici fiyatlarında yıllık enflasyon yüzde 16,1’e, çekirdek enflasyonda ise yüzde 9,5’e yükseldi. IMF tarafından derlenen küresel fiyat endeksine göre gıda fiyatlarında yıllık artış oranı da yüzde 11’e yükseldi. Bu oran bir yıl önce, yani geçen yılın mart ayında negatifti. Küresel olarak gıda fiyatları düşüş trendindeydi. Benzer şekilde geçen yılın mart ayında yıllık bazda yüzde 30 düşen petrol ve enerji fiyatları da bu yıl yıllık bazda yüzde 66 oranında artıyor. Dolayısıyla, küresel fiyatlar da bizim tüketici enflasyonun yükselmesine katkıda bulunuyor.
(AKŞAM)
