Global kriz ABD’de 2007-2008 arasında başlamıştı ve de 10 yıl sonra kriz nihayet geçti, bitti diyenler var. Ancak aşağıda ABD ile ilgili bazı istatistikler var ki, insan bir şey söyleyemiyor, üzülüyor.
New York Times’ın hafta sonu sayısında bazı ABD verileri vardı. Meğer durum pek sanıldığı gibi değilmiş. Yani global resesyonun açtığı yaralar henüz tamamen geçmemiş.
Büyük resesyonun bitişinden sonra geçen sekiz yılda ABD ekonomisi 16 milyon yeni iş yaratmış. 2009 yılında yüzde 10 düzeyine çıkan işsizlik oranı da, bugünlerde yüzde 5 düzeyinin altına inmiş. Hatta ücretler de artıyor.
Ama bazı çalışan insanların yaraları ve sorunları geçen zamana rağmen ortadan kalkmamış. ABD’de 25-54 yaşları arasındaki çalışan insanlar verimli çalışma döneminde sayılır. Verimli çalışma yaşındaki yüzde 78.4 emekçi insanın resesyonun başından bu yana yüzde 1.3 kadarı tamamen iş kaybetmişler.
Dany Yagan adlı University of California- Berkeley ekonomisti vergi kayıtlarını takip ederek bir milyondan daha fazla insanın sonra tekrar iş bulamadıklarını ve de iş bulamayınca da, iş aramayı bırakmaya mecbur kaldıklarını tespit etmiş. İstatistikler resesyon bitti diyor ama, istihdam hâlâ normale dönmemiş. İktisatçı, hâlbuki resesyonun etkileri bu kadar uzun sürmemeli idi diyor. Yıllık ekonomik büyüme sadece yüzde 2.2 olabilmiş. İstatistiklere bakılırsa da resesyon bitince ancak 1980’li yılların yarısı kadar bir istihdam artışı olabilmiş. Harvard ekonomisti Katz da şok ve resesyonlardan sonra toparlanma olmayan çok yer var demiş. Bir başka Harvard ekonomisti ve eski Hazine Bakanı Lawrence H.Summers da ‘düzelmenin tam olmadığını kabul etmek zorundayız’ diyor. Princeton Üniversitesi’ndeki iktisatçı Alan Krueger’in araştırmalarına göre de, birçok iş bulamayan erkeğin yarısı, her gün ağrı ilacı almakta imiş. İlginç olan kriz başladığında 2 milyon insan kriz başlangıcı 2007 yılında sağlık ve çalışamama sorunları olması nedeni ile federal bütçeden maaş alırken, resesyon sonunda 2 milyon ilave insan da federal çalışamama maaşı almaya başlamışlar.
Yale ekonomisti Lisa B.Kahn tarafından yapılan araştırmalarda ise bazı şirketlerin insanların yerine makinaları işe almaları olgusunun yaygın olduğunu tespit etmişler. Bu tür sorun yaşayanlar özellikle üniversite mezunu olmayan çalışanlarmış. Yani insanlar resesyon bitti denmesine rağmen iş bulmak için giderek çok daha zorlukla iş bulabiliyorlarmış.
Bayan Kahn ve de Bay Krueger’in çalışmaları resesyon kökenli bir problem diye düşünülen sorunun, şimdiki resesyonda çok daha uzun sürelerle insanlara etki ettiğini ve bazı insanları da, kalıcı olarak çalışamaz hale getirdiğini tespit etmiş bulunuyor.
Bu nedenle araştırmacılar, ilerideki dönemlerde resesyon işsizliğinden daha önceden kurtulabilmek için neler yapılması gerektiğini de düşünmek ve planlamak gerekli diyorlar.
