Norveç 994 yılında Hıristiyan olmuş, 1397’de Danimarka ve de 1814’te de İsveç’le bir süre için bir araya gelmiş. 1905’te ise referandumla bağımsız olmuş. Birinci Dünya Savaşı’nda başkalarının denizde yaptıkları savaşlar nedeniyle ülke çok zorlanmış. İkinci Dünya Savaşı’nda da Nazilerden de çok çekmiş. Norveç, gaddar Nazilerden sonra, tarafsız ve de NATO üyesi olmuş. 1960’lı yıllarda ise denizde petrol ve gaz bularak zengin oldu. AB’ye üye olmayı da pek istemediler.
Norveç’te nüfusun yüzde 82 kadarı Evangelical Lutheran, Oslo ise neredeyse bir milyon nüfuslu küçük bir kent. Petrol işlerin yüzde 9 kadarını yaratıyor. Petrolleri GSYİH’nın yüzde 15 kadarı. GSYİH satın alma gücü paritesi ile 365 milyar dolar. Kişi başına gelir ise 70 bin dolar civarında. İşsizlik yüzde 4.8 kadar. Enflasyon sadece yüzde 3.5 seviyesinde.
Biz tabii bu ülkeyi petrolle tanıdık. Fakat bugünlerde Norveç petrolle ilgili bazı geri adımlar da atıyor. Norveç Batı Avrupa’nın (yani Rusya hariç) en büyük enerji üreticisi. Norveç Merkez Bankası, Oslo’da Merkez Bankası tarafından tutulan bir fonu yönetiyor. Bu fon BP, Royal Dutch Shell, Total, Chevron ve Exonmobil gibi büyük şirketlerde hisse sahibi. Ama Norveç şimdi bu şirketlerden kısmen çıkmaya hazırlanıyor. Üç yıldır petrol fiyatlarının gerilemesi nedeniyle, artık ülkenin servetini sadece petrol ve gaza bağlamak yerine farklılaştırmak gerektiğini düşünüyorlar ve bu nedenle de satış çalışması yapıyorlar. Mesela Londra’da en zengin Shell firması 5.3 milyar dolarlık servet sahibi olmakla beraber yüzde 2 değer kaybetmiş. İkinci büyük Exonmobil de New York’ta 3 milyar dolarlık petrol ve gaz ziyanı yaşamakta imiş.
Norveç fonu ayrıca BP, Chevron ve Total’den oluşan 6 milyar dolarlık bir fon da sahibi. Batı Avrupa’nın en büyük petrol ve gaz üreticisi Norveç. 1990’da kurulmuş olan fon, global yatırımlar için kurulmuştu ama şimdi Norveç’in gelecek için fonda nakit tutmasına gerek yok. Devletin tuttuğu emeklilik fonu 1 trilyon dolar değerinde. Her Norveç vatandaşı da, kabaca kişi başına fonda duran 200 bin dolar sahibi. Bu fon zenginliği devletin fonlarından iki misli daha zengin.
Bu durumda Norveç, devletin birikimlerini benzin ve gazdan çıkartarak başka yatırımlara girmeye çalışıyor. Dikkat edilirse Suudi Arabistan’daki ‘Küçük Prens’ de aynı şeyleri yapmaya çalışıyor. Petrolden ve gazdan çıkmak ve sanayi yatırımları yapmak gibi girişimler düşünülüyor. Petrol zenginliği, yani tek bir kaynaktan zenginlik yaşamak galiba riskli!
(AKŞAM)
